Ngăn ngừa sốt xuất huyết lây lan trong gia đình và cộng đồng

Hiện chưa có thuốc điều trị bệnh sốt suất huyết Dengue đặc hiệu, do vậy dự phòng vẫn là biện pháp chủ yếu giúp phòng ngừa sốt xuất huyết. 

Mối đe dọa của bệnh sốt xuất huyết đang gia tăng nhanh chóng. Các ca bệnh đã tăng gấp 30-50 lần ở một số khu vực chỉ trong 50 năm qua.¹ Dựa trên dữ liệu hiện tại, một nghiên cứu đã đưa ra dự đoán rằng cho đến năm 2080, sẽ có đến hơn 6 tỷ người có nguy cơ mắc sốt xuất huyết.²

Vì không có thuốc điều trị đặc hiệu bệnh sốt xuất huyết Dengue nên việc phòng ngừa bệnh ngay từ đầu (bằng cách lật úp các dụng cụ chứa nước, tránh bị muỗi đốt) là vô cùng quan trọng.³ Nếu bạn sống trong vùng dịch tễ của bệnh sốt xuất huyết, có nhiều biện pháp bạn có thể áp dụng để giúp hạn chế sự lây lan của bệnh, đồng thời giữ an toàn cho bản thân và cộng đồng.⁴

Bảo vệ gia đình bạn khỏi bệnh sốt xuất huyết Dengue: diệt muỗi

Sốt xuất huyết Dengue lây truyền từ người bệnh sang người lành qua trung gian là muỗi Aedes (muỗi vằn) đốt, vì vậy kiểm soát số lượng muỗi là cách quan trọng để giảm bớt ảnh hưởng của bệnh.^3,5,6 Muỗi Aedes (muỗi vằn) có tập tính ưa sinh sản trong các vật chứa nước sạch như chai lọ, chậu cây, lốp xe và thậm chí cả khay tủ lạnh.^7,8 Trứng của muỗi vằn có thể tồn tại với thời gian lên đến một năm trong điều kiện khô ráo – chúng chỉ nở khi tiếp xúc với nước.⁸

Các cách giúp giảm số lượng muỗi và ngăn ngừa bệnh sốt xuất huyết Dengue tại nhà

• Đậy kín các thùng chứa nước, làm sạch và vệ sinh hằng tuần⁹

• Làm sạch hoặc cất dọn những vật dụng có thể trở thành nơi chứa nước ứ đọng, chẳng hạn như lốp xe, xô và chậu cây⁹

• Lắp lưới chống muỗi cho cửa sổ và cửa ra vào trong nhà để ngăn muỗi bay vào^3,6,9

• Sử dụng thuốc chống côn trùng, nhang muỗi và bình xịt cũng như các vật liệu tẩm hóa chất diệt muỗi trong nhà của bạn³

• Nếu có thể, hãy sử dụng thiết bị bắt muỗi, chẳng hạn như đèn bắt muỗi⁶

• Bật điều hòa để nhà cửa luôn mát mẻ⁶

Đoàn kết cộng đồng để đẩy lùi sốt xuất huyết

Chính bạn và cộng đồng là những mắt xích quan trọng giúp ngăn chặn sự lây lan của bệnh sốt xuất huyết - đặc biệt là trong công tác loại bỏ nơi sinh sản của muỗi.¹¹ Sự chung tay từ cộng đồng là rất quan trọng, vì chỉ cần một vài con muỗi trong mỗi hộ gia đình cũng đủ để có thể gây ra các đợt bùng phát sốt xuất huyết lớn.¹² Điều này đã đươc minh chứng cho thành công ở Singapore, nơi các chiến dịch cộng đồng đã được đẩy mạnh trong các sáng kiến ứng phó với bệnh sốt xuất huyết.¹³ Mỗi cá nhân được khuyến khích chủ động và nêu cao tinh thần trách nhiệm trong việc phòng chống muỗi bằng các hành động như đổ hết nước trong lọ hoa để loại bỏ nơi muỗi có thể sinh sản.¹³ Ngoài ra, ở Mexico, chiến dịch "diệt muỗi và lăng quăng" cũng đã được triển khai để nâng cao nhận thức về bệnh sốt xuất huyết trong cộng đồng. Người dân địa phương cũng tham gia vào việc xác định, theo dõi và diệt trừ các nơi muỗi sinh sản hộ gia đình.¹⁴ Ví dụ, ở một bang của Mexico, các hộ gia đình không tham gia chiến dịch có nguy cơ mắc bệnh sốt xuất huyết cao gấp đôi so với những hộ gia đình tham gia.¹⁴

Vai trò của các tổ chức y tế cộng đồng và vắc-xin

Các tổ chức y tế công cộng có thể hỗ trợ tham gia, giáo dục và trao quyền cho cộng đồng . Tại Singapore, hệ thống đèn giao thông do chính phủ quản lý sẽ thông báo cho người dân về số người mắc bệnh sốt xuất huyết trong cộng đồng của họ. Hệ thống đèn giao thông sẽ nhắc nhở họ phải làm gì để giúp giảm nguy cơ lây nhiễm ở vùng màu đỏ hoặc màu vàng và luôn cảnh giác ở vùng màu xanh lá cây.¹⁵

Ở một số trường hợp, các tổ chức y tế công cộng đã phối hợp cùng nhau để giúp cộng đồng chống lại sốt xuất huyết. WHO và Bộ Y tế Sri Lanka đã phát động chiến dịch nhằm giáo dục cộng đồng về việc dọn dẹp, loại bỏ các nơi sinh sản của muỗi gây bệnh sốt xuất huyết.¹⁰ Sáng kiến này đã giúp giảm một nửa số ca nhập viện do sốt xuất huyết; và theo WHO, chiến dịch này có thể đã giúp tránh được những đợt bùng phát lớn bệnh sốt xuất huyết trong cộng đồng.¹⁰

Vắc-xin là biện pháp khác giúp ngăn ngừa bệnh sốt xuất huyết lây lan.¹⁶ Vắc-xin có thể vừa giúp người được tiêm phòng tránh các biến chứng do sốt xuất huyết, vừa ngăn ngừa bệnh này lây lan trong cộng đồng.^16,17 Thực tế, gần đây đã có vắc-xin được đưa vào sử dụng để phòng bệnh sốt xuất huyết, và một số vắc-xin khác cũng đang được nghiên cứu và phát triển; ^3,18,19 Sáng kiến vắc-xin sốt xuất huyết đã được triển khai nhằm khuyến khích phát triển và sử dụng vắc-xin để giúp ngăn ngừa các ca sốt xuất huyết trên toàn thế giới.²⁰

Bất chấp những nỗ lực kiểm soát đã được triển khai, sốt xuất huyết vẫn tiếp tục lây lan...

Thật không may, dù đã có những nỗ lực ở cả quy mô quốc gia và quốc tế, gánh nặng bệnh sốt xuất huyết vẫn ngày càng gia tăng.³ Điều quan trọng là cộng đồng và các tổ chức y tế công cộng phải tiếp tục hợp tác với nhau để thực hiện các phương pháp tiếp cận tổng hợp nhằm phòng ngừa và kiểm soát bệnh sốt xuất huyết.

Mặc dù thường không có triệu chứng hoặc có triệu chứng nhẹ, nhưng cứ 20 trường hợp mới mắc có triệu chứng thì có 1 ca mắc sốt xuất huyết nặng có thể tiến triển nhanh chóng đe dọa đến tính mạng.^3,22 Hãy trao đổi với bác sĩ để biết thêm thông tin về cách phòng chống bệnh sốt xuất huyết tại nhà và trong cộng đồng.

Địa điểm tư vấn gần nhất

*Tài liệu này được cung cấp bởi Công ty Takeda Việt Nam và Tổng Hội Y học Việt Nam với mục đích giáo dục cộng đồng. Tài liệu này không nên được sử dụng cho mục đích chẩn đoán, điều trị bệnh, hoặc tư vấn khám chữa bệnh từ nhân viên y tế. Vui lòng tham vấn Bác sĩ để được biết thêm thông tin chi tiết. Tài liệu này được sử dụng cho công chúng, phạm vi sử dụng bên ngoài Hoa Kỳ và Anh Quốc.