Dịch sốt xuất huyết tại Peru năm 2023
Lưu ý ví dụ dưới đây về Peru không đại diện cho toàn bộ nhóm quốc gia có thể xuất hiện bệnh sốt xuất huyết. Đặc điểm và ứng phó bùng phát rất khác nhau ở các quốc gia lưu hành bệnh sốt xuất huyết, dẫn đến tình trạng khác nhau giữa các khu vực trên thế giới.1
Vào năm 2023, đợt bùng phát sốt xuất huyết tồi tệ nhất ở Peru từ trước đến nay đã dẫn đến tình trạng khẩn cấp được ban bố ở hầu hết 25 khu vực của quốc gia này.2,3 Đợt bùng phát này xảy ra trong thời điểm bất ổn chính trị, đã gây áp lực lớn cho hệ thống chăm sóc sức khỏe ở một số vùng trên toàn quốc.2,4,5
Số ca sốt xuất huyết ở Peru đã gia tăng liên tục trong nhiều năm gần đây6
Địa điểm
Peru; khu vực Tây Bắc, Piura, bị ảnh hưởng nặng nề nhất3
Những con số được ghi nhận vào tháng 9 năm 2023
250.000 ca mắc, 419 ca tử vong4
Nguyên nhân
Lượng mưa và lũ lụt gia tăng do lốc xoáy, cũng như hiện tượng nước biển xung quanh ấm hơn bình thường do El Niño (Hiện tượng khí hậu tự nhiên hoặc kiểu thời tiết khiến các cơn bão nhiệt đới ở Thái Bình Dương trở nên mạnh hơn, làm tăng nguy cơ mưa, lũ trong khu vực)6,7
Mưa, lũ tăng lên tạo nên nhiều vũng nước (hơn bình thường) tạo điều kiện cho muỗi truyền bệnh sốt xuất huyết sinh sôi6
Tác động
Một số người bệnh đã phải điều trị bên ngoài bệnh viện, trên phương tiện công cộng và trên đường2
Các khu cấp cứu khẩn cấp được xây dựng trong các lán trại trên sân vận động. Nhiều bệnh nhân không còn lựa chọn nào khác là phải điều trị tại nhà9
Có tới 90% cơ sở y tế ở thành phố Piura thiếu nguồn lực và nhân lực.4 Ví dụ, một bệnh viện báo cáo rằng 80 bệnh nhân đang được điều trị mỗi ngày, vượt quá sức chứa 30 giường bệnh của bệnh viện và phải mất tới 20 ngày mới nhận được kết quả xét nghiệm4
Tình trạng xếp hàng dài tại các nhà thuốc bệnh viện khiến nhiều bệnh nhân không thể chờ đợi mà chọn cách tự điều trị8
*Tài liệu này được cung cấp bởi Công ty Takeda Việt Nam và Tổng Hội Y học Việt Nam với mục đích giáo dục cộng đồng. Tài liệu này không nên được sử dụng cho mục đích chẩn đoán, điều trị bệnh, hoặc tư vấn khám chữa bệnh từ nhân viên y tế. Vui lòng tham vấn Bác sĩ để được biết thêm thông tin chi tiết. Tài liệu này được sử dụng cho công chúng, phạm vi sử dụng bên ngoài Hoa Kỳ và Anh Quốc.
“Mọi người tôi quen biết đều nhiễm bệnh”
- Một bệnh nhân sốt xuất huyết cho biết8
Ứng phó
Các biện pháp của chính phủ nhằm ngăn chặn dịch bùng phát bao gồm phun thuốc khử trùng để diệt muỗi Aedes aegypti (muỗi vằn), lăng quăng, bọ gậy và các chiến dịch khuyến khích người dân sử dụng màn chống muỗi và dọn dẹp sạch sẽ các vật dụng có chứa nước không nắp đậy (nơi muỗi có thể đẻ trứng)4
Các quyết định chính sách công có ảnh hưởng đến việc ứng phó với dịch sốt xuất huyết không?
“…Việc tạm dừng công tác phòng chống trước mùa mưa do các bất ổn chính trị xã hội… đã góp phần gây ra một cuộc khủng hoảng lớn”
- Antonio Quispe, nhà dịch tễ học/cựu cố vấn bộ trưởng y tế5
Triển vọng
Trong bối cảnh số ca sốt xuất huyết ở Peru không có dấu hiệu giảm, sự hưởng ứng mạnh mẽ của công chúng là quan trọng hơn bao giờ hết trong việc chống lại căn bệnh này.
“Các cơ quan y tế công cộng có thể chuẩn bị và ứng phó với dịch sốt xuất huyết bằng cách đánh giá và hỗ trợ thực hiện các phương pháp kiểm soát véc-tơ hiệu quả và tiêm vắc-xin, đẩy mạnh giám sát dịch bệnh sốt xuất huyết và tăng cường đào tạo quản lý lâm sàng để cải thiện kết quả điều trị bệnh nhân”
- Trung tâm kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh (CDC) Hoa Kỳ10
Tài liệu tham khảo
Brady OJ, et al. Epidemics. 2015;11:92-102.
Daily Telegraph. Available at: https://www.telegraph.co.uk/global-health/science-and-disease/perus-health-minister-steps-down-as-dengue-death-toll-jumps/. Accessed November 2023.
Daily Telegraph. Available at: https://www.telegraph.co.uk/global-health/science-and-disease/dengue-peru-national-emergency-el-nino-climate-change/. Accessed November 2023.
Daily Telegraph. Available at: https://www.telegraph.co.uk/global-health/science-and-disease/peru-dengue-outbreak-latest-treatment-medicine-deaths/. Accessed November 2023.
Daniels JP. Lancet. 2023;402(10396):93.
Reuters. Available at: https://www.reuters.com/world/americas/el-nino-rains-intensify-record-dengue-outbreak-peru-2023-06-08/. Accessed November 2023.
BMJ. BMJ 2023;381:p143. Available at: https://www.bmj.com/content/381/bmj.p1431/rr Accessed November 2023.
NPR. Available at: https://www.npr.org/sections/goatsandsoda/2023/06/21/1183490107/peru-is-reeling-from-record-case-counts-of-dengue-fever-whats-driving-the-outbreak. Accessed November 2023.
The Guardian. Available at: https://www.theguardian.com/global-development/2023/jun/13/hundreds-of-families-mourn-in-peru-as-children-fall-victim-to-dengue-outbreak. Accessed November 2023.
Centers for Disease Control and Prevention. Available at: https://www.cdc.gov/mmwr/volumes/73/wr/mm7304a4.htm#. Accessed January 2024.
Đã đến lúc để bàn về sốt xuất huyết
Với số ca mắc sốt xuất huyết gia tăng và chưa có thuốc chữa đặc hiệu, công tác phòng ngừa là yếu tố then chốt1,2
Tìm hiểu cách giúp bảo vệ bản thân khỏi bị muỗi đốt và khỏi bệnh sốt xuất huyết.
Liên hệ với bác sĩ để tìm hiểu về cách phòng chống sốt xuất huyết.
- World Health Organization. Available at: https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/dengue-and-severe-dengue. Accessed February 2024.
- World Health Organization. Available at: https://www.who.int/emergencies/disease-outbreak-news/item/2023-DON498#. Accessed February 2024.
Quay lại
Kiểm tra kiến thức của bạn về bệnh sốt xuất huyết!
Vết đốt của muỗi đực hay cái mang mầm bệnh sốt xuất huyết có thể lây sang người không?
Chính xác
Muỗi đực hút mật hoa và nước ép trái cây chứ không hút máu.1 Chỉ có muỗi cái mới hút máu từ vật chủ như con người - đó chính là nguồn cung cấp protein cần thiết để giúp trứng của chúng phát triển.1
Liên hệ với cơ sơ y tế gần nhất nếu bạn nghi ngờ mình có các triệu chứng sốt xuất huyết hoặc có thắc mắc về các nguy cơ của mình.
Tìm hiểu thêm về sốt xuất huyết.
The National Environment Agency. Vector Borne Diseases. Available at: https://www.nea.gov.sg/corporate-functions/resources/research/wolbachia-aedes-mosquito-suppression-strategy/male-mosquitoes-do-not-bite. Accessed January 2024.
Không chính xác
Các bệnh như sốt xuất huyết Dengue không lây sang người qua vết đốt của muỗi vằn đực; trên thực tế, chúng thậm chí còn không đốt người.1 Chỉ có muỗi cái mới hút máu từ vật chủ là người - đó chính là, nguồn cung cấp protein cần thiết để giúp trứng của chúng phát triển1
Liên hệ với cơ sơ y tế gần nhất nếu bạn nghi ngờ có các triệu chứng sốt xuất huyết hoặc thực hiện lại khảo sát!
Tìm hiểu thêm về sốt xuất huyết hoặc thực hiện lại khảo sát!
The National Environment Agency. Vector Borne Diseases. Available at: https://www.nea.gov.sg/corporate-functions/resources/research/wolbachia-aedes-mosquito-suppression-strategy/male-mosquitoes-do-not-bite. Accessed January 2024.
Sốt xuất huyết đang gia tăng nhưng mức độ nghiêm trọng đến mức nào?1
Mặc dù hiếm gặp nhưng sốt xuất huyết Dengue nặng có thể dẫn đến các biến chứng đe dọa tính mạng như xuất huyết nội và sốc2
- Centers for Disease Control and Prevention. Available at: https://www.cdc.gov/dengue/symptoms/index.html Accessed February 2024.
- World Health Organization. Available at: https://www.who.int/emergencies/disease-outbreak-news/item/2023-DON498# Accessed February 2024.
Quay lại